Ο πρόσθιος χιαστός του γόνατος είναι ένας από τους τέσσερις σημαντικότερους συνδέσμους του και έχει ως ρόλο την πρόσθια σταθεροποίηση της άρθρωσης, κυρίως σε στροφικές κινήσεις, αλλά και κατά την κάμψη – έκταση.
Το γόνατο λόγω της ιδιαίτερης ανατομίας του είναι εκτεθειμένο σε διαστρέμματα και υπεξαρθρήματα. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί κατακόρυφα η κάκωση – ρήξη του πρόσθιου χιαστού, λόγω της αύξησης της ενασχόλησης με αθλητικές δραστηριότητες. Η τυπική κάκωση του συνδέσμου πραγματοποιείται ύστερα από μια απότομη και συνδυαστική κίνηση πλάγιας μετατόπισης, κάμψης και εξωτερικής στροφής, που μπορεί να συμβεί σε απότομη αλλαγή κατεύθυνσης ή σε μια απότομη και ακραία μείωση της ταχύτητας.
Ένας έντονος θόρυβος σαν «κρακ», ο δυνατός πόνος, η αίσθηση αστάθειας του γόνατος και το απότομο πρήξιμο της άρθρωσης είναι τα αναμφισβήτητα σημάδια της ρήξης του τένοντος. Αυτή η κάκωση μπορεί να συνοδεύεται και από βλάβη σε άλλα ανατομικά στοιχεία του γόνατος, όπως π.χ. οι μηνίσκοι, ο χόνδρος, οι πλάγιοι σύνδεσμοι.
Μια πλήρης ρήξη του πρόσθιου χιαστού δεν έχει καμία πιθανότητα επούλωσης και αν ο παθών συνεχίσει να αθλείται είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα βλαφθούν και τα προαναφερόμενα ανατομικά στοιχεία της άρθρωσης. Η διάγνωση τίθεται κλινικά από τον Ορθοπεδικό και η μαγνητική τομογραφία την επιβεβαιώνει.
Η θεραπεία χωρίζεται σε δυο φάσεις. Η πρώτη διαρκεί τρεις εβδομάδες, όπου στην αρχή συστήνεται η πλήρης αποφόρτιση του μέλους με την χρήση δυο βακτηριών μασχάλης, παγοθεραπεία, ναρθηκοποίηση σε έκταση του γόνατος και παυσίπονη αγωγή. Μόλις υποχωρήσει το μετατραυματικό αιμάτωμα και ο πόνος, επιτρέπεται η βάδιση χωρίς νάρθηκα και βακτηρίες. Μετά τις τρεις πρώτες βδομάδες, στην δεύτερη φάση, επανεξετάζεται το γόνατο και αποφασίζεται από κοινού με τον θεράποντα η χειρουργική ή μη αποκατάσταση.
Πρέπει να χειρουργηθώ ή όχι; Η απάντηση θα δοθεί αναλύοντας τις δυο δυνατότητες χωριστά. Συντηρητική αντιμετώπιση χωρίς χειρουργείο: Αυτή αφορά ασθενείς με μειωμένη δραστηριότητα ή ασθενείς που αποφασίζουν ότι θα απέχουν από κάθε αθλητική ή άλλη επιβαρυντική για το γόνατο τους πρακτική. Γι’ αυτούς είναι απαραίτητη μια στοχευμένη φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση και ενδυνάμωση συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων ώστε να καλύπτουν την ανυπαρξία του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Χειρουργική αντιμετώπιση: Αυτή αφορά ασθενείς κάτω των 30 ετών ή ασθενείς που επιθυμούν να έχουν πλήρη αθλητική δραστηριότητα μέχρι τα 50 έτη ή και παραπάνω. Γι’ αυτούς η πλαστική του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου είναι η ενδεδειγμένη λύση αποκατάστασης της σταθερότητας του γόνατος. Το χειρουργείο μπορεί να γίνει με τέσσερις τρόπους. Με μόσχευμα από τον ίδιο τον ασθενή από τον επιγονατιδικό τένοντα ή από τον τένοντα του τετρακεφάλου ή από τους τένοντες του ισχού και ημιτενοντώδους σε συνδυασμό ή τέλος από μόσχευμα άλλου δότη. Σε κάθε περίπτωση ο νέος χιαστός σταθεροποιείται στην κνήμη και στον μηρό με δύο βίδες, συνήθως απορροφήσιμες. Προσωπικά πιστεύω ότι η συνδυασμένη χρήση ημιτενοντώδους και ισχνού είναι η πιο ενδεδειγμένη και ευρύτερα χρησιμοποιούμενη πρακτική, λόγω του μικρού τραυματισμού της δότριας περιοχής αλλά και της μεγάλης σταθερότητας που προσδίδει σαν τελικό αποτέλεσμα. Το χειρουργείο γίνεται βεβαίως αρθροσκοπικά γιατί υπερέχει ως μέθοδος λόγω της άριστης οπτικής επαφής με την άρθρωση η οποία με την σειρά της επιτρέπει την άριστη τοποθέτηση του νέου μοσχεύματος στη σωστή θέση, τον μειωμένο μετεγχειρητικό πόνο και το άριστο αισθητικό αποτέλεσμα των μετεγχειρητικών ουλών. Η μετεγχειρητική αποκατάσταση είναι πάρα πολύ σημαντική για το καλύτερο τελικό αποτέλεσμα. Τα πρωτόκολλα αποκατάστασης που ακολουθούνται από την φυσικοθεραπευτική ομάδα είναι προσαρμοσμένα στα δεδομένα και τις δυνατότητες του κάθε ασθενούς και έχουν να κάνουν με το πόσο σταθερό είναι το νέο μόσχευμα στη θέση που τοποθετήθηκε από τον θεράποντα Ορθοπεδικό. Σε γενικές γραμμές την δεύτερη μέρα αφαιρείται η παροχέτευση του τραύματος και τοποθετείται κηδεμόνας σε πλήρη έκταση και ο ασθενής είναι ελεύθερος να βαδίσει με πλήρη φόρτιση και χωρίς βακτηρίες μασχάλης εάν το επιθυμεί. Την 15η ημέρα αφαιρούνται τα ράμματα και αρχίζει το κυρίως φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα. Την 30η ημέρα αφαιρείται ο κηδεμόνας, ο οποίος έχει πάψει να βρίσκεται σε πλήρη έκταση σταδιακά ήδη από την 15η ημέρα και ο ασθενής μπορεί να οδηγήσει αυτοκίνητο. Από την 30η-60η ημέρα από το χειρουργείο ακολουθείται ειδικό πρόγραμμα αποκατάστασης και επιστροφή στην εργασία. Από την 60η μετεγχειρητική ημέρα εώς τουλάχιστον τον 6ο μήνα ακολουθείται ειδικό πρόγραμμα ελαφράς σωματικής άσκησης, προκειμένου να φθάσουμε στην πλήρη αποκατάσταση και έναρξη φουλ αθλητικής δραστηριότητας, όχι όμως πριν τον 9ο μήνα. Αυτό είναι το σωστό παρά των αντίθετων απόψεων που ακούγονται από αρκετούς Ορθοπεδικούς χειρουργούς.